Theo thuyết duy vật cổ xưa, phần nhiều mọi vật chất đều được tạo nên bởi 5 yếu tố ban sơ gồm: kim loại (kim), gỗ (mộc), nước (thủy), lửa (hỏa) và đất (thổ) - gọi là ngũ hành. Lối suy nghĩ này đã thâm nhập sâu sắc tham gia đời sống văn hóa của các dân tộc phương Đông, trong đó có người Việt – được biểu lộ ở mâm ngũ quả ngày Tết Nguyên đán.
Thống kê 5 - “ngũ” - tương ứng với ngũ hành, là một con số rất khả quan trong quan niệm phong thủy thể hiện sự sản xuất vững bền, khỏe mạnh. Chính vì thế, mâm ngũ quả trên bàn độc nhằm thể hiện mong muốn âm dương liên hiệp, sinh sôi nảy nở, sản xuất.
Theo quan niệm của dương gian thì “Ngũ quả” chỉ sự dồn vào một chỗ đầy đủ các loại giải khát trong đất trời. Ông cha ta chọn 5 loại thức uống để cúng đêm giao thừa là ngụ ý rằng: Những sản vật này đựơc kết tinh trong khoảng công huân, mồ hôi, nước mắt của nhân loại công huân, kính dâng lên đất trời, thần thánh trong giờ khắc khôn thiêng của ngoài trái đất vạn vật sống sót.
Đã gọi là ngũ quả thì phải có đủ năm loại quả. Nhưng tùy theo quan niệm của từng vùng, từng địa phương và do mùa xuân hoa trái khác nhau, nên mâm ngũ quả cũng khác nhau như: chuối, bưởi, phật thủ, dưa đỏ, cam, quýt, dừa, na, hồng xiêm, táo…
Mâm ngũ quả của người miền Bắc
Mâm ngũ quả miền Bắc thường có 5 loại chính như chuối, bưởi, đào, hồng, quýt... Cách thức trình bày truyền thống là chuối ở dưới cùng, đỡ lấy toàn bộ các loại quả khác. Chính giữa là quả bưởi hoặc phật thủ quà. Các loại quả bày bao quanh. Những chỗ còn trống cài xen kẽ quýt tiến thưởng, táo xanh, hoặc những quả ớt chín đỏ.
Do hoa quả, quà bánh ngày càng đa dạng nên mâm ngũ quả ngày một phong phú hơn, người ta cũng không câu nệ cứng rắn “ngũ quả” nữa mà có thể là bát, cửu, thập quả, thêm chùm nho mọng, thêm táo xanh, ớt đỏ, hồng xiêm… Dù bày biện rộng rãi loại quả hơn nhưng người ta vẫn gọi là “mâm ngũ quả”.
Một vài mâm ngũ quả dễ chơi của người miền Bắc
Người miền Nam
Với triết lý “cầu toàn diện xài phong túc”, người miền Nam chuộng 5 loại quả: mãng cầu, dừa, đu đủ, xoài và sung. Trước tiên ba loại quả có hình dáng to và trọng lượng nặng là đu đủ, dừa, xoài đặt lên mâm trước để lấy thế; sau đó, bày những quả khác chèn lên, để tạo thành một ngọn tháp.
Người miền Nam kỵ cúng một số loại quả, vì theo phát âm tên gọi mang ý nghĩa không tốt, như:
- Chuối: Chúi nhủi, khiến ăn không phất lên được.
- Lê, táo (bom): Lê lết, đổ bể, dễ thất bại.
- Cam, quýt: Quýt khiến cho cam chịu.
Mâm ngũ quả của người miền Nam (Ảnh: Internet)
Người miền Trung
Mâm ngũ quả của người miền Trung hầu như chơi kiêng loại quả nào vì tên gọi hay hương vị của chúng, miễn sao trên mâm phải có phổ quát màu sắc, tươi ngon, có sẵn theo mùa. Thông thường là các loại quả đắt tiền được bố trí cầu kỳ.
Mâm ngũ quả thường được xếp hình tháp hoặc hình long phụng với cặp dưa đặt nhị bên. Dường như còn có phần đông loại hoa trái của quê hương được xếp bên cạnh.
Mâm ngũ quả của người miền Trung hầu như thường kiêng loại quả nào vì tên gọi hay hương vị của chúng, miễn sao trên mâm phải có phổ thông màu sắc, tươi ngon, có sẵn theo mùa.
|
Ý nghĩa các loại quả Chuối: Biểu tượng cho con cháu sum vầy, quây quần, đầm ấm, hứng lấy hên, bao bọc và che chở (theo quan niệm của người miền Bắc). Phật thủ: Bàn tay Phật che chở cho cả mái nhà. Bưởi: Mong muốn an khang, cực thịnh. Cam, quýt: Tượng trưng cho sự đạt được mục tiêu. Lựu: Đa dạng hạt, tượng trưng cho con đồng minh cháu đống. Đào: Thể hiện sự thăng tiến. Táo: Phú quý, phú quý. Thanh long: Rồng mây tập trung, biểu lộ sự phát tài phát lộc. Dưa đỏ: Căng tròn, mát lành, hẹn hứa hẹn sự ngọt ngào, hên. Quả trứng gà: Lộc trời cho. Sung: Gắn với biểu trưng sung mãn, sức khỏe và tiền bạc. Đu đủ: Thịnh trị, đủ đầy. Xoài (phát âm giống như “xài”): Cầu mong cho việc tiêu dùng không thiếu thốn. |
|
Phương pháp chọn lựa một vài loại quả trong mâm ngũ quả: - Chuối xanh: Thường, chuối phải là nải chuối còn xanh, Biểu tượng cho mệnh Mộc. Mang ý nghĩa như bàn tay ngửa chở che mang lại sự bình yên, giàu có, đùm bọc và gắn kết. Chính việc nải chuối nâng đỡ các loại quả khác trong mâm ngũ quả đã nói lên vấn đề đó. - Quất chín: Biểu thị sự phong túc, ăn nên khiến ra và dồi dào sức sống. - Bưởi: Biểu trưng cho phúc lộc và viên mãn. Được đặt trên nải chuối xanh. - Quả sung: Ước muốn có sự sung túc, sung mãn về sức khỏe hoặc tiền nong. - Quả đu đủ: Biều tượng của trọn vẹn, thịnh trị. - Phật thủ: đặt ở trọng điểm và nơi cao nhất trong mâm ngũ quả. Đây là loại quả dùng để thờ Phật và gia tiên vì có mùi thơm lâu, lưu giữ thần độ trì cho gia chủ. |
Có thể bạn quan tâm: cách làm sạch xoong nồi bị cháy
0 nhận xét:
Đăng nhận xét